روش های درمان و کاهش علائم رفلاکس معده

GERD به دلیل اختلال در عملکرد اسفنکتر پایینی مری (LES) رخ می‌دهد. این اسفنکتر که در محل اتصال مری به معده قرار دارد، وظیفه دارد اسید معده را در جای خود نگه دارد. وقتی که LES به‌درستی عمل نکند، اسید معده به سمت بالا و مری بازمی‌گردد و GERD ایجاد می‌شود. دلایل و عوامل تشدیدکننده GERD شامل موارد زیر هستند:

دلایل اصلی GERD

ضعف یا ناتوانی اسفنکتر مری
فتق هیاتال (هنگامی که بخشی از معده از طریق دیافراگم به سمت بالا کشیده می‌شود)
تاخیر در تخلیه معده

عوامل تشدیدکننده GERD

مصرف غذاهای تحریک کننده مانند شکلات، قهوه، غذاهای چرب و تند، سس‌های اسیدی، مرکبات و نوشیدنی‌های گازدار می‌توانند اسفنکتر را شل کرده و GERD را بدتر کنند.
سیگار کشیدن و مصرف الکل می‌توانند عضلات اسفنکتر را ضعیف کرده و ترشح اسید معده را افزایش دهند.
فشار اضافی روی شکم (اضافه وزن و چاقی) باعث افزایش احتمال بازگشت اسید معده به مری می‌شود.
خواب نامناسب (خوابیدن به پشت یا دراز کشیدن) بلافاصله پس از غذا خوردن باعث می‌شود اسید معده به‌راحتی به مری برگردد.
استرس می‌تواند ترشح اسید معده را افزایش دهد و علائم GERD را تشدید کند.
مصرف برخی داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)، مسکن‌ها، داروهای ضد افسردگی و برخی داروهای فشار خون می‌توانند علائم GERD را تشدید کنند.
افزایش فشار داخل شکم در دوران بارداری، به‌ویژه در سه‌ماهه آخر، می‌تواند منجر به GERD شود.

تغییرات در سبک زندگی و تغذیه

محدود کردن مصرف غذاها و نوشیدنی‌های تحریک‌کننده، ترک سیگار، کاهش وزن، و رعایت فاصله زمانی مناسب بین غذا خوردن و خوابیدن از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند به کاهش علائم GERD کمک کنند.

تشخیص رفلاکس معده (GERD) به ترکیبی از بررسی علائم، تاریخچه پزشکی و آزمایش‌های تخصصی نیاز دارد. مراحل تشخیص به این شکل انجام می‌شود:

بررسی علائم و تاریخچه پزشکی

پزشک ابتدا علائم بیمار مانند سوزش سر دل، بازگشت اسید به دهان، و درد قفسه سینه را بررسی می‌کند. همچنین از بیمار درباره الگوی غذایی، سبک زندگی، و تاریخچه بیماری‌های مرتبط سوال می‌شود.

اندوسکوپی

در این روش، یک لوله منعطف به همراه دوربین به مری و معده فرستاده می‌شود تا التهاب، زخم یا آسیب ناشی از اسید معده مشاهده شود. این روش به ویژه در بیمارانی با علائم مزمن یا مشکوک به عوارض جدی استفاده می‌شود.

تست pH مری

حسگری کوچک به مری متصل می‌شود که طی 24 ساعت میزان اسیدیته مری را اندازه‌گیری می‌کند. این تست برای افرادی که علائم واضح ندارند یا نتایج اندوسکوپی آن‌ها نرمال است، کاربرد دارد.

مانومتری مری

این آزمایش فشار و عملکرد اسفنکتر مری و حرکات مری را ارزیابی می‌کند تا هرگونه اختلال در عملکرد عضلات مری که ممکن است باعث GERD شود، مشخص گردد.

تست بلع باریم

در این تست، بیمار محلول باریم می‌نوشد و از دستگاه گوارش فوقانی اشعه ایکس گرفته می‌شود. این تست به بررسی مشکلات ساختاری مثل فتق هیاتال کمک می‌کند.

آزمایش دارویی

پزشک ممکن است داروهای ضد اسید یا مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs) را برای مدتی تجویز کند. بهبود علائم نشان‌دهنده بیماری بازگشت اسید به مری است.

اهمیت تشخیص زودهنگام

تشخیص صحیح بیماری بازگشت اسید به مری از بروز عوارض جدی مانند زخم‌های مری، بارت مری، و سرطان مری جلوگیری می‌کند و بهبود سریع‌تر علائم را تضمین می‌کند.

درمان این بیماری می تواند شامل تغییر سبک زندگی، درمان دارویی، درمان های تخصصی تر مانند درمان با جراحی و آندوسکوپی باشد.

تغییر سبک زندگی

اصلاح رژیم غذایی: پرهیز از غذاهای چرب، تند، اسیدی، شکلات، قهوه، نوشیدنی‌های گازدار و الکل که علائم بیماری بازگشت اسید به مری را تشدید می‌کنند.
تغییرات در الگوی خواب: سر تخت را بالا ببرید و از خوابیدن بلافاصله بعد از غذا خوردن پرهیز کنید.
کاهش وزن: اضافه وزن فشار روی شکم را افزایش می‌دهد و احتمال بازگشت اسید به مری را بیشتر می‌کند.
ترک سیگار: سیگار کشیدن اسفنکتر مری را ضعیف کرده و GERD را بدتر می‌کند.
پرهیز از دراز کشیدن بعد از غذا: حداقل دو تا سه ساعت بعد از غذا خوردن به حالت درازکش نباشید.

روش های دارویی

آنتی‌اسیدها: داروهایی که اسید معده را خنثی می‌کنند و باعث تسکین سریع علائم می‌شوند. از این دسته می‌توان به داروهای مانند Tums یا Rolaids اشاره کرد.
مهارکننده‌های پمپ پروتو (PPIs): داروهایی مانند اومپرازول و پنتوپرازول که تولید اسید معده را کاهش می‌دهند و به درمان التهابات مری کمک می‌کنند.
مهارکننده‌های گیرنده (H2): این داروها نیز تولید اسید را کاهش می‌دهند، اما معمولاً اثر کوتاه‌مدت‌تری نسبت به PPIs دارند. فاموتیدین و رانیتیدین از این دسته‌اند.
داروهای پروموتیلیتی: برای افرادی که تخلیه معده آن‌ها کند است، داروهایی مانند متوکلوپرامید برای افزایش سرعت تخلیه معده استفاده می‌شوند.

درمان های تخصصی

جراحی فوندپلیکاسیون نیسن: در این روش جراحی، بخشی از معده دور اسفنکتر مری پیچیده می‌شود تا از بازگشت اسید جلوگیری شود. این روش برای موارد شدید GERD که به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند استفاده می‌شود.
روش‌های اندوسکوپی: شامل تکنیک‌های غیر جراحی است که به تقویت اسفنکتر مری کمک می‌کنند.
جراحی‌های ضد GERD کم‌تهاجمی: روش‌های کمتر تهاجمی مانند LINX (قرار دادن حلقه مغناطیسی در اطراف اسفنکتر مری) که برای تقویت عضلات مری استفاده می‌شود.

رژیم غذایی سالم و ورزش در کنترل علائم این اختلال نقش بسیاری دارد:

رژیم غذایی سالم

انتخاب یک رژیم غذایی مناسب می‌تواند به طور مؤثری علائم GERD معده را کاهش دهد. نکات کلیدی در این زمینه عبارتند از:
پرهیز از غذاهای محرک: مصرف غذاهای چرب، تند، اسیدی (مانند مرکبات و گوجه‌فرنگی)، نوشیدنی‌های گازدار، قهوه، و شکلات باعث شل شدن اسفنکتر مری و افزایش احتمال بازگشت اسید می‌شود.
وعده‌های غذایی کوچک و منظم: خوردن وعده‌های غذایی کوچک‌تر به جای وعده‌های حجیم به کاهش فشار روی معده و جلوگیری از بازگشت اسید کمک می‌کند.
مصرف غذاهای کم‌چرب: غذاهای کم‌چرب مانند مرغ، ماهی، سبزیجات، و غلات کامل بهتر هضم می‌شوند و تولید اسید معده را کاهش می‌دهند.
پرهیز از دراز کشیدن پس از غذا: بهتر است حداقل 2 تا 3 ساعت بعد از غذا خوردن به حالت خوابیده قرار نگیرید تا از بازگشت اسید جلوگیری شود.
مصرف فیبر بیشتر: مواد غذایی غنی از فیبر مانند سبزیجات، میوه‌ها، و حبوبات می‌توانند به بهبود هضم کمک کنند و از علائم GERD بکاهند.

ورزش و فعالیت بدنی

ورزش نقش مهمی در کنترل و کاهش علائم GERD دارد، اما باید با دقت انجام شود تا باعث تحریک علائم نشود:
کاهش وزن: ورزش منظم می‌تواند به کاهش وزن کمک کند که یکی از مهم‌ترین عوامل در کنترل رفلاکس است، زیرا اضافه وزن فشار بیشتری به معده وارد کرده و بازگشت اسید را تشدید می‌کند.
ورزش‌های ملایم: فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، یوگا و شنا می‌توانند به بهبود هضم و کاهش GERD کمک کنند. این ورزش‌ها فشار زیادی به شکم وارد نمی‌کنند و برای افراد مبتلا به GERD مناسب هستند.
اجتناب از ورزش‌های سنگین: ورزش‌هایی که نیاز به خم شدن مکرر یا فعالیت‌های سنگین دارند، مانند وزنه‌برداری، می‌توانند علائم GERD را تشدید کنند. بهتر است از این نوع ورزش‌ها پرهیز کنید یا آن‌ها را با احتیاط انجام دهید.

درمان GERD با ترکیبی از تغییرات سبک زندگی، داروها و در موارد شدیدتر، درمان‌های تخصصی مانند جراحی امکان‌پذیر است. با رعایت رژیم غذایی مناسب، حفظ وزن سالم، و پرهیز از عواملی که بیماری بازگشت اسید به مری را تشدید می‌کنند، می‌توان به کنترل علائم پرداخت. در مواردی که علائم با این روش‌ها بهبود نیابند یا با علائم خطرناکی همراه شوند، مشاوره با پزشک و انجام بررسی‌های تخصصی ضروری است. اقدام به‌موقع برای درمان بیماری بازگشت اسید به مری، از بروز عوارض جدی‌تر مانند آسیب به مری و مشکلات گوارشی جلوگیری می‌کند و کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد. اگر شما هم برای وضعیت کودک خود قصد مشاوره از خانم دکتر ندا رئیسی فوق تخصص گوارش کودکان را دارید می توانید از طریق دکمه دریافت نوبت اقدام نمایید.