

آندوسکوپی و کولونوسکوپی چیست و چه کاربردری دارد؟
آندوسکوپی چیست؟
یک روش تشخیصی و گاهی درمانی است که از یک لوله انعطافپذیر با یک دوربین کوچک (اندوسکوپ) برای بررسی بخشهای مختلف دستگاه گوارش مانند مری، معده، و روده کوچک استفاده میشود. این روش به پزشکان امکان میدهد تا بدون نیاز به جراحی، به داخل بدن نگاه کنند و مشکلات احتمالی از جمله زخم معده، التهاب، و تودههای مشکوک را تشخیص دهند.

نحوه انجام آندوسکوپی

مراحل انجام این تست به شرح زیر می باشد:
آمادهسازی بیمار: بیمار معمولاً باید چند ساعت قبل از تست چیزی نخورد و ننوشد. در برخی موارد، داروهایی برای پاکسازی معده یا روده داده میشود.
بیحسی یا آرامبخشی: در بیشتر موارد، برای راحتی بیمار از بیحسی موضعی (معمولاً در گلو) یا آرامبخش خفیف استفاده میشود. در مواردی که نیاز به بررسی گستردهتری باشد، بیمار ممکن است تحت بیهوشی قرار گیرد.
ورود اندوسکوپ: پزشک یک لوله باریک و انعطافپذیر با یک دوربین کوچک (اندوسکوپ) را از طریق دهان وارد مری، معده و روده کوچک میکند. این لوله تصاویر زندهای از داخل بدن به مانیتور منتقل میکند.
بررسی و نمونهبرداری: پزشک میتواند هر گونه ناهنجاری مانند زخم، التهاب، توده، یا خونریزی را مشاهده کند. اگر نیاز باشد، با استفاده از ابزارهایی که همراه اندوسکوپ هستند، نمونهبرداری (بیوپسی) نیز انجام میشود.
پایان فرایند: این تست معمولاً بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول میکشد. پس از اتمام، بیمار به آرامی به وضعیت عادی بازمیگردد و در صورت استفاده از آرامبخش، باید برای مدتی تحت نظر قرار گیرد.
آمادهسازی بیمار: بیمار معمولاً باید چند ساعت قبل از تست چیزی نخورد و ننوشد. در برخی موارد، داروهایی برای پاکسازی معده یا روده داده میشود.
بیحسی یا آرامبخشی: در بیشتر موارد، برای راحتی بیمار از بیحسی موضعی (معمولاً در گلو) یا آرامبخش خفیف استفاده میشود. در مواردی که نیاز به بررسی گستردهتری باشد، بیمار ممکن است تحت بیهوشی قرار گیرد.
ورود اندوسکوپ: پزشک یک لوله باریک و انعطافپذیر با یک دوربین کوچک (اندوسکوپ) را از طریق دهان وارد مری، معده و روده کوچک میکند. این لوله تصاویر زندهای از داخل بدن به مانیتور منتقل میکند.
بررسی و نمونهبرداری: پزشک میتواند هر گونه ناهنجاری مانند زخم، التهاب، توده، یا خونریزی را مشاهده کند. اگر نیاز باشد، با استفاده از ابزارهایی که همراه اندوسکوپ هستند، نمونهبرداری (بیوپسی) نیز انجام میشود.
پایان فرایند: این تست معمولاً بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول میکشد. پس از اتمام، بیمار به آرامی به وضعیت عادی بازمیگردد و در صورت استفاده از آرامبخش، باید برای مدتی تحت نظر قرار گیرد.

کولونوسکوپی چیست؟
یک روش تشخیصی است که برای بررسی دقیق روده بزرگ (کولون) و بخش پایانی روده کوچک به کار میرود. در این روش از یک لوله انعطافپذیر که به دوربین کوچکی مجهز است (کولونوسکوپ)، استفاده میشود. این دوربین تصاویری از داخل روده به مانیتور منتقل میکند، که به پزشک امکان مشاهده و بررسی هرگونه التهاب، زخم، پولیپ یا تغییرات غیرطبیعی در بافتهای روده را میدهد.
نحوه انجام کولونوسکوپی
بیمار معمولاً در حالت بیحسی موضعی یا با استفاده از آرامبخش قرار میگیرد تا از هرگونه ناراحتی جلوگیری شود.
کولونوسکوپ از طریق مقعد وارد روده میشود و به آرامی به سمت بالا حرکت میکند تا کل روده بزرگ بررسی شود.
در حین انجام تست، پزشک میتواند بیوپسی (نمونهبرداری از بافت) انجام دهد یا پولیپهای کوچک را بردارد.
کولونوسکوپ از طریق مقعد وارد روده میشود و به آرامی به سمت بالا حرکت میکند تا کل روده بزرگ بررسی شود.
در حین انجام تست، پزشک میتواند بیوپسی (نمونهبرداری از بافت) انجام دهد یا پولیپهای کوچک را بردارد.


انجام این دو تست چه زمانی ضروری است؟
این روشها معمولاً در موارد زیر ضروری هستند:
وجود علائم مشکوک گوارشی مانند درد شدید، خونریزی گوارشی یا کاهش وزن ناگهانی.
تشخیص و پیگیری بیماریهای مزمن مانند بیماریهای التهابی روده، زخم معده یا ریفلاکس معده.
غربالگری سرطان روده بزرگ، بهویژه در افراد بالای ۵۰ سال یا افرادی که سابقه خانوادگی سرطان دارند.
بررسی مشکلات گوارشی در کودکان مانند دردهای مزمن شکمی، سوءجذب یا خونریزی گوارشی.
این روشها به تشخیص دقیقتر و مدیریت بهتر بیماریهای گوارشی کمک میکنند.
وجود علائم مشکوک گوارشی مانند درد شدید، خونریزی گوارشی یا کاهش وزن ناگهانی.
تشخیص و پیگیری بیماریهای مزمن مانند بیماریهای التهابی روده، زخم معده یا ریفلاکس معده.
غربالگری سرطان روده بزرگ، بهویژه در افراد بالای ۵۰ سال یا افرادی که سابقه خانوادگی سرطان دارند.
بررسی مشکلات گوارشی در کودکان مانند دردهای مزمن شکمی، سوءجذب یا خونریزی گوارشی.
این روشها به تشخیص دقیقتر و مدیریت بهتر بیماریهای گوارشی کمک میکنند.
آمادگی قبل از آندوسکوپی
بیمار باید حداقل ۶ تا ۸ ساعت قبل از انجام تست چیزی نخورد و ننوشد تا معده خالی باشد و پزشک بتواند دستگاه گوارش را بهخوبی بررسی کند. در برخی موارد، نوشیدن مایعات شفاف تا چند ساعت قبل مجاز است. همچنین، پزشک ممکن است دستور قطع موقت برخی داروها مانند رقیقکنندههای خون یا داروهای دیابت را بدهد. بهدلیل استفاده از آرامبخش در حین آزمایش، لازم است بیمار یک همراه برای بازگشت به خانه داشته باشد، زیرا تا چند ساعت پس از تست نمیتواند رانندگی یا فعالیتهای حساس انجام دهد.


آمادگی قبل از کولونوسکوپی
چند روز پیش از انجام تست، بیمار باید رژیم غذایی خاصی (مانند پرهیز از مواد غذایی جامد و مصرف مایعات شفاف) رعایت کند. شب قبل از عمل، بیمار از ملینها برای تخلیه کامل رودهها استفاده میکند. پزشک همچنین ممکن است دستورالعملهای خاصی برای قطع موقت برخی داروها ارائه دهد.
مراقبتهای پس از این تست ها
پس از تست، بیمار معمولاً برای مدت کوتاهی تحت نظر قرار میگیرد تا اثرات آرامبخش یا بیحسی از بین برود. پس از تست، ممکن است بیمار کمی احساس نفخ یا ناراحتی در شکم داشته باشد که معمولاً بهسرعت برطرف میشود. توصیه میشود که به دلیل اثرات آرامبخش تا ۲۴ ساعت از رانندگی یا انجام فعالیتهای دقیق خودداری شود. همچنین اگر در حین تست بیوپسی یا برداشتن پولیپ انجام شده باشد، ممکن است پزشک راهنماییهای خاصی در مورد رژیم غذایی و مراقبتهای اضافی ارائه دهد. در صورت مشاهده علائم غیرطبیعی مانند تب، خونریزی شدید یا درد شدید، باید سریعاً با پزشک تماس گرفت.

عوارض احتمالی آندوسکوپی و کولونوسکوپی

هرچند این دو تست روشهای نسبتاً ایمن و رایجی هستند، اما مانند هر روش پزشکی دیگری ممکن است با برخی عوارض همراه باشند شامل موارد زیر:
در موارد نادری، بهویژه اگر در طول تست بیوپسی یا برداشتن پولیپ انجام شود، ممکن است خونریزی رخ دهد. این خونریزی معمولاً خفیف است و بهسرعت متوقف میشود، اما در موارد نادر ممکن است نیاز به درمان اضافی باشد.
یکی از عوارض جدی، ایجاد پارگی یا سوراخ (پرفوراسیون) در دیواره روده یا دستگاه گوارش است که نیاز به جراحی فوری دارد. این اتفاق بسیار نادر است.
احتمال بروز عفونت بسیار کم است، اما ممکن است در برخی موارد به دلیل ورود دستگاه به بدن، عفونت ایجاد شود. این عارضه معمولاً با آنتیبیوتیک قابل درمان است.
برخی از بیماران ممکن است به داروهای آرامبخش یا بیحسی واکنشهای آلرژیک یا عوارض ناشی از این داروها مانند افت فشار خون یا مشکل در تنفس داشته باشند. این عوارض معمولاً تحت نظارت پزشک بهسرعت کنترل میشوند.
بعد از تست، به دلیل هوایی که برای باز نگه داشتن رودهها وارد میشود، ممکن است بیمار احساس نفخ یا فشار در شکم داشته باشد که معمولاً طی چند ساعت برطرف میشود.
در مجموع، این روشها معمولاً بیخطر هستند و مزایای آنها در تشخیص و درمان بیماریهای گوارشی بسیار بیشتر از خطرات احتمالی آنهاست.
در موارد نادری، بهویژه اگر در طول تست بیوپسی یا برداشتن پولیپ انجام شود، ممکن است خونریزی رخ دهد. این خونریزی معمولاً خفیف است و بهسرعت متوقف میشود، اما در موارد نادر ممکن است نیاز به درمان اضافی باشد.
یکی از عوارض جدی، ایجاد پارگی یا سوراخ (پرفوراسیون) در دیواره روده یا دستگاه گوارش است که نیاز به جراحی فوری دارد. این اتفاق بسیار نادر است.
احتمال بروز عفونت بسیار کم است، اما ممکن است در برخی موارد به دلیل ورود دستگاه به بدن، عفونت ایجاد شود. این عارضه معمولاً با آنتیبیوتیک قابل درمان است.
برخی از بیماران ممکن است به داروهای آرامبخش یا بیحسی واکنشهای آلرژیک یا عوارض ناشی از این داروها مانند افت فشار خون یا مشکل در تنفس داشته باشند. این عوارض معمولاً تحت نظارت پزشک بهسرعت کنترل میشوند.
بعد از تست، به دلیل هوایی که برای باز نگه داشتن رودهها وارد میشود، ممکن است بیمار احساس نفخ یا فشار در شکم داشته باشد که معمولاً طی چند ساعت برطرف میشود.
در مجموع، این روشها معمولاً بیخطر هستند و مزایای آنها در تشخیص و درمان بیماریهای گوارشی بسیار بیشتر از خطرات احتمالی آنهاست.
نقش آن ها در تشخیص بیماریهای گوارشی در بزرگسالان و کودکان

این دو تست نقش حیاتی در تشخیص بیماریهای گوارشی هم در بزرگسالان و هم در کودکان دارند. این روشها به پزشکان امکان میدهند که دستگاه گوارش را بهصورت مستقیم بررسی کرده و مشکلاتی مانند زخمها، التهاب، تومورها، پولیپها، و عفونتها را تشخیص دهند.
در بزرگسالان، این روشها بهویژه برای تشخیص و پیشگیری از سرطانهای گوارشی (مانند سرطان معده و روده بزرگ)، بیماریهای التهابی روده (مانند کرون و کولیت)، زخمهای گوارشی، و خونریزیهای داخلی استفاده میشود.
در کودکان، این تست ها میتوانند به شناسایی مشکلاتی مانند ریفلاکس معده، سوءجذب، بیماریهای التهابی روده، و علت دردهای مزمن شکمی کمک کنند.
این ابزارهای تشخیصی دقیق به پزشکان کمک میکنند تا بیماریها را بهموقع تشخیص داده و درمان مناسب را آغاز کنند، که این امر نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی بیماران دارد.
در بزرگسالان، این روشها بهویژه برای تشخیص و پیشگیری از سرطانهای گوارشی (مانند سرطان معده و روده بزرگ)، بیماریهای التهابی روده (مانند کرون و کولیت)، زخمهای گوارشی، و خونریزیهای داخلی استفاده میشود.
در کودکان، این تست ها میتوانند به شناسایی مشکلاتی مانند ریفلاکس معده، سوءجذب، بیماریهای التهابی روده، و علت دردهای مزمن شکمی کمک کنند.
این ابزارهای تشخیصی دقیق به پزشکان کمک میکنند تا بیماریها را بهموقع تشخیص داده و درمان مناسب را آغاز کنند، که این امر نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی بیماران دارد.
آیا این تست ها برای کودکان ایمن است؟

این تست ها برای کودکان بهطور کلی ایمن در نظر گرفته میشوند و بهطور معمول توسط متخصصین گوارش اطفال انجام میشوند. این تستها در مواردی که تشخیص دقیق بیماریهای گوارشی لازم باشد، مانند دردهای مزمن شکمی، خونریزیهای غیرطبیعی، یا سوءجذب، انجام میشوند.
هرچند مانند هر روش پزشکی دیگری، خطراتی مانند خونریزی یا سوراخ شدن دیواره روده وجود دارد، اما این عوارض بسیار نادر هستند و معمولاً تحت نظارت دقیق متخصص، این تستها با ایمنی بالا انجام میشوند. استفاده از آرامبخشها و بیحسی نیز به گونهای است که باعث کاهش هرگونه ناراحتی در کودک میشود. متخصصان همیشه از دستورالعملهای استاندارد برای اطمینان از ایمنی بیشتر در کودکان پیروی میکنند.
هرچند مانند هر روش پزشکی دیگری، خطراتی مانند خونریزی یا سوراخ شدن دیواره روده وجود دارد، اما این عوارض بسیار نادر هستند و معمولاً تحت نظارت دقیق متخصص، این تستها با ایمنی بالا انجام میشوند. استفاده از آرامبخشها و بیحسی نیز به گونهای است که باعث کاهش هرگونه ناراحتی در کودک میشود. متخصصان همیشه از دستورالعملهای استاندارد برای اطمینان از ایمنی بیشتر در کودکان پیروی میکنند.
کلام آخر
آندوسکوپی و کولونوسکوپی ابزارهای تشخیصی ایمن و کارآمدی هستند که به پزشکان در تشخیص و درمان مشکلات گوارشی، هم در بزرگسالان و هم در کودکان، کمک میکنند. این روشها با نظارت دقیق و استفاده از تکنیکهای پیشرفته، بهویژه برای کودکان، با حداقل عوارض انجام میشوند. تشخیص زودهنگام و مدیریت صحیح بیماریهای گوارشی از طریق این تستها میتواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران و جلوگیری از پیشرفت بیماریها کمک کند. اگر شما هم برای وضعیت کودک خود قصد مشاوره از خانم دکتر ندا رئیسی فوق تخصص گوارش کودکان را دارید می توانید از طریق دکمه دریافت نوبت اقدام نمایید.