همه چیز درباره درمان سلیاک و تشخیص آن

بیماری سلیاک علائم متنوعی دارد که می‌تواند بخش‌های مختلف بدن را تحت تأثیر قرار دهد. این علائم به دو دسته گوارشی و غیرگوارشی تقسیم می‌شوند:
نشانه‌های گوارشی و غیرگوارشی
برخی نشانه های گوارشی شامل:
نفخ و تورم شکم
سهال مزمن یا متناوب
یبوست
درد و کرامپ شکمی
کاهش وزن بی‌دلیل
تهوع و استفراغ
گازهای معده زیاد
برخی نشانه های گوارشی شامل:
کم‌خونی و فقر آهن
خستگی مزمن و ضعف عمومی
کاهش تراکم استخوان (پوکی استخوان)
ریزش مو
مشکلات پوستی مانند درماتیت هرپتی‌فرمیس (راش پوستی)
افسردگی، اضطراب و تغییرات خلقی
سردردهای مکرر
ناباروری و سقط‌های مکرر
درد مفاصل و عضلات

علائم پنهان سلیاک در کودکان و بزرگسالان

در برخی افراد، علائم سلیاک ممکن است کاملاً پنهان باشد یا به شکل بسیار خفیف ظاهر شود. به ویژه در کودکان، این علائم می‌تواند شامل تأخیر در رشد و کوتاهی قد، کاهش وزن، و تحریک‌پذیری باشد. همچنین ممکن است کودکانی که به سلیاک مبتلا هستند، دچار کم‌خونی، ضعف و بی‌حالی مزمن شوند. در بزرگسالان، علائم غیرگوارشی مانند خستگی مزمن، افسردگی و مشکلات پوستی بیشتر از علائم گوارشی به چشم می‌خورد. برخی از بزرگسالان ممکن است تنها با علائم خفیف یا مشکلات کم‌توجه‌ای مانند یبوست یا نفخ مواجه شوند که ممکن است تشخیص بیماری را دشوار کند.

تشخیص بیماری سلیاک یک فرآیند چندمرحله‌ای است که شامل ارزیابی علائم بالینی، آزمایش‌های خون، و در نهایت تأیید از طریق بیوپسی روده کوچک می‌شود. به طور کلی، برای تشخیص دقیق سلیاک از آزمایش‌های زیر استفاده می‌شود:
آزمایش‌های خون
آزمایش‌های خون معمولاً اولین مرحله تشخیص هستند و به دنبال آنتی‌بادی‌های خاصی در خون مانند آنتی‌بادی‌های ضد ترانس‌گلوتامیناز بافتی (tTG-IgA) و آنتی‌بادی‌های ضداندومیزیوم (EMA) هستند. وجود این آنتی‌بادی‌ها می‌تواند نشانگر واکنش سیستم ایمنی بدن به گلوتن باشد.
آزمایش‌های ژنتیکی
در برخی موارد، آزمایش‌های ژنتیکی برای بررسی وجود ژن‌های HLA-DQ2 و HLA-DQ8 انجام می‌شود که در اکثر افراد مبتلا به سلیاک وجود دارند. این آزمایش‌ها به خصوص در موارد مشکوک کمک‌کننده هستند.

نقش بیوپسی روده کوچک در تشخیص دقیق

بیوپسی روده کوچک به عنوان استاندارد طلایی تشخیص سلیاک محسوب می‌شود. در این روش، یک نمونه کوچک از بافت داخلی روده کوچک گرفته می‌شود تا از نزدیک بررسی شود. آسیب‌های وارد شده به پرزهای روده کوچک، که به علت واکنش ایمنی به گلوتن ایجاد شده‌اند، از طریق این بیوپسی قابل مشاهده است. این آسیب‌ها شامل صاف شدن پرزها، التهاب و کاهش جذب مواد مغذی است.
بیوپسی روده کوچک معمولاً به کمک آندوسکوپی انجام می‌شود. پزشک از طریق دهان و معده، یک لوله باریک به داخل روده کوچک هدایت کرده و نمونه‌گیری می‌کند. این نمونه سپس تحت بررسی میکروسکوپی قرار می‌گیرد تا میزان آسیب به بافت‌های روده تعیین شود. این روش کمک می‌کند تا تشخیص نهایی تأیید شده و از بروز اشتباهات جلوگیری شود.
از آنجا که علائم سلیاک ممکن است با دیگر بیماری‌های گوارشی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) مشابه باشد، بیوپسی روده کوچک یک ابزار مهم برای تمایز دقیق این بیماری‌ها و تأیید تشخیص سلیاک است.

در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان قطعی سلیاک وجود ندارد. تنها راه مؤثر و ثابت‌شده برای مدیریت این بیماری، رعایت رژیم غذایی بدون گلوتن است. این رژیم به بدن اجازه می‌دهد تا آسیب‌های وارد شده به روده کوچک ترمیم شود و علائم بیماری کاهش یابد. با این حال، تحقیقات در زمینه توسعه داروهایی که بتوانند واکنش سیستم ایمنی بدن به گلوتن را کنترل کنند یا اثرات آن را کاهش دهند در حال انجام است. برخی از این داروها در مراحل آزمایشی قرار دارند، اما تا زمانی که تأیید نشوند، رژیم بدون گلوتن تنها درمان مؤثر برای بیماران سلیاک است.

بیماری سلیاک یک بیماری خودایمنی است که نیازمند مدیریت دقیق و پایدار از طریق رژیم غذایی بدون گلوتن است. در حال حاضر، هیچ داروی قطعی برای درمان این بیماری وجود ندارد و رعایت این رژیم اصلی‌ترین راه برای بهبود علائم و جلوگیری از آسیب‌های بیشتر به روده کوچک است. اگرچه تحقیقات امیدوارکننده‌ای برای یافتن داروهای جدید در حال انجام است، اما تا زمان تأیید آن‌ها، بیماران باید به دقت از مصرف گلوتن خودداری کنند و در صورت نیاز با کمک مکمل‌ها و ویتامین‌ها کمبودهای تغذیه‌ای خود را جبران کنند. اگر شما هم برای وضعیت کودک خود قصد مشاوره از خانم دکتر ندا رئیسی فوق تخصص گوارش کودکان را دارید می توانید از طریق دکمه دریافت نوبت اقدام نمایید.